Το μονοπάτι του καταρράκτη

Μια εύκολη πεζοπορία κοντά στο Νεστόριο, κατάλληλη για το καλοκαίρι και το φθινόπωρο (χειμώνα και άνοιξη η ρεματιά είναι πιθανό να έχει πολύ νερό).

Η διαδρομή μας ξεκινάει στον κεντρικό ασφαλτόδρομο 4 χλμ πριν το Νεστόριο και καταλήγει στη βάση του μεγάλου καταρράκτη. Παρακλάδι της διαδρομής οδηγεί στο μοναστήρι των Ταξιαρχών που οικοδομήθηκε στα χρόνια του βυζαντίου. Διασχίζει αρχικά δροσερό δάσος με βελανιδιές, κρανιές και αγριοφουντουκιές, στη συνέχεια ακολουθεί για λίγο αγροτικό δρόμο που εξυπηρετεί σταροχώραφα του Νεστορίου. Ξαναμπαίνουμε στο δάσος ακολουθώντας από ψηλά χωρίς να την βλέπουμε τη ρεματιά. Πριν κατηφορίσουμε για το ρέμα, μπορούμε να κάνουμε μια στάση στο χώρο με τα ξύλινα παγκάκια. Μια χαράδρωση ανοίγεται μπροστά στα μάτια μας και αμέσως διαισθάνεται κανείς την παρουσία του νερού που δεν φαίνεται αλλά ενορχηστώνει το τοπίο.

Ακολουθώντας με το βλέμμα τον άξονα της ρεματιάς θα διακρίνουμε ψηλά σε περίοπτη θέσης τη Μονής των Ταξιαρχών της Τσούκας, που επιβλέπει το ποτάμι. Ανάμεσα στη βλάστηση, ξανθοί στρογγυλοί όγκοι ψαμμίτη ξεπροβάλλουν εδώ και εκεί, και χρυσίζουν στον ήλιο.
Το μονοπάτι κατηφορίζει προς τη ρεματιά και όσο πλησιάζουμε προς το ποτάμι, μας υποδέχεται ο βουβός ήχος του νερού. Δρασκελίζουμε το ρέμα με ξύλινο γεφυράκι και βγαίνουμε σε ξέφωτο με άγρια καρποφόρα. Σύντομα συναντάμε ένα παλιό τσιμεντένιο κομμάτι από αρδευτικό κανάλι. Εδώ το μονοπάτι διχάζεται. Αριστερά κατηφορίζει προς τη ρεματιά και τον καταρράκτη (υπάρχει και μεταλλική πινακίδα) και ίσια πάνω είναι το παρακλάδι για το μοναστήρι. Εμείς θα συνεχίσουμε αριστερά. Στην άκρη του ξέφωτου η πινακίδα μας οδηγεί στο ρέμα. Θα το ακολουθήσουμε από κοντά μέσα σε οργιώδη παραποτάμια βλάστηση με σκλήθρα ιτιές και τα γιγάντια φύλλα του υδροχαρούς Petasites.

Οι λαμπερές λιμπελούλες προσθέτουν στη μαγεία του τόπου. Λίγο πιο κάτω διασχίζουμε το ρέμα και ακριβώς απέναντι ένα κομμάτι σχοινιού δείχνει το πέρασμα για να ανέβουμε στην απέναντι όχθη. Πιο πέρα μερικά μεταλλικά σκαλοπάτια μας βοηθούν να σκαρφαλώσουμε μικρό βράχινο τοιχάκι και αμέσως μπροστά μας εμφανίζεται ένας υπέροχος υδάτινος πίνακας. Ο καταρράκτης της Τσούκας είναι ο μοναδικός στο φαράγγι που έχει δημιουργήσει με την πάροδο χιλιετιών, το Στενόρεμα, που τα νερά του χύνονται στον Αλιάκμονα. Ο εντυπωσιακός καταρράκτης με τη λιμνούλα στη βάση δεν μπορεί ωστόσο να κλέψει την παράσταση από τα κτίρια της μονής που αιωρούνται πάνω από τον απροσπέλαστο γκρεμό. Κάποτε από την κορυφή του καταρράκτη ξεκινούσε ένα κανάλι με νερό που έφτανε ως το νερόμυλο που βρίσκεται κάτω από τη Μονή Τσούκας. Στο βράχο ψηλότερα μπορούμε να διακρίνουμε απομεινάρια της κατασκευής.

Συνεχίζοντας από τη διασταύρωση των μονοπατιών ίσια πάνω έχουμε μια απότομη ανηφόρα σε γυμνό πεδίο αλλά σύντομα το μονοπάτι μπαίνει πάλι σε δάσος με βελανιδιές και συνεχίζει μέχρι που συναντά χωματόδρομο. Στρίβουμε δεξιά και σύντομα βγαίνουμε στον ασφαλτόδρομο 250 μέτρα πριν το μοναστήρι.
Ο δρόμος τελειώνει στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται στο πλάτωμα της κορυφής του βράχου. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα όλα τα οικοδομήματα της μονής των Ταξιαρχών (ναός, κελιά, τράπεζα) ήταν χτισμένα στο στενόμακρο διάζωμα κάτω από την κορυφή του βράχου και η πρόσβαση ήταν δυνατή από ένα μόνο σημείο.
Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της περιοχής από τους Τούρκους, χτίστηκε ο ευρύχωρος ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Το 1943, το μοναστήρι πυρπολήθηκε από τις δυνάμεις κατοχής και υπέστη εκτεταμένες καταστροφές. Από το αρχιτεκτονικό σύνολο σώζονται σήμερα οι δύο ναοί των Ταξιαρχών και της Ζωοδόχου Πηγής, καθώς και ένα μονόχωρο κτίσμα με τρούλο.